menu

Wat zijn levenskrachten? 

Laten we als voorbeeld een levende plant in onze aandacht nemen

De plant ontvouwt zijn bladeren, maakt knoppen, bloeit, enz. We zeggen dan: de plant ‘leeft’ en we zien dat aan de veranderende vormen. Welke krachten werken daar?
Een plant die niet meer leeft, gaat in ontbinding over. De dode plant verliest zijn vorm en valt uiteen. In dit uiteen vallen zien we krachten en eigenschappen van de aanwezige materie aan het werk. In een plant die opgroeit, zien we het tegenovergestelde: we zien vormen ontstaan. Dit ontstaan komt voort uit krachten die de materie ‘optillen’, organiseren. Deze krachten komen dus niet uit de materie voort, maar vormen een eigen, hogere werkelijkheidslaag. Zij werken in alles wat leeft, wat vorm krijgt en behoudt. In de antroposofie (ook elders) vinden we verschillende beschrijvingen van deze krachten. We noemen ze hier ‘levenskrachten’(1).

Ook in ons eigen lichaam werken levenskrachten. Ze verzorgen ons lijf. We ervaren ze ‘op de achtergrond’, in de innerlijke beleving fit of moe te zijn, jong of oud, gezond of ziek. Maar ze werken ook tussen mensen, in groepen en organisaties, eigenlijk in alles wat een zekere ‘bestendigheid’ heeft.

Hoe kun je levenskrachten waarnemen?

Het fysieke aspect van de wereld om ons heen, nemen we met onze fysieke zintuigen waar. Hoe daarin de levenskrachten werken, dat kunnen we gaan ervaren door ons daar innerlijk op voor te breiden, door middel van oefeningen op het gebied van innerlijke rust, meditatie, het versterken van de aandacht. We doen dan eerste ervaringen op wanneer we de geschoolde aandacht richten op de dynamiek die zich in de zichtbare levende vormen toont. Deze nieuwe ervaringen ontstaan in het geheel van onze eigen levenskrachten en worden door herhaalde oefening tot bewuste waarnemingen van levenskrachten. Zoals we met onze fysieke organisatie de fysieke wereld om ons heen waarnemen, zo nemen we door middel van onze eigen levenskrachten de levenskrachten om ons heen waar.

We komen een nieuwe wereld op het spoor, waarvoor we eerbied krijgen. We maken contact met datgene wat het leven verzorgt.

Niet door te speculeren over welke krachten er in de natuur werken, maar door te oefenen in concentratie en ontvankelijkheid, ontstaat het vermogen levenskrachten te beleven en waar te nemen.

Het belang van het waarnemen en onderzoeken van levenskrachten

Levenskrachten hebben hun eigen wetmatigheden. In de natuur, in de gewassen, in het opgroeiende kind, in het ouder worden, in groepen, in kunstwerken, ook in ons denken; in al deze verschijnselen en processen werken de levenskrachten volgens hun eigen wetmatigheid. Willen we het leven in al deze processen verzorgen, dan dienen we ons bewust te zijn van de levenskrachten en hun wetten. Dan kunnen we met deze krachten samenwerken. Dat geldt voor de boer, voor de pedagoog, voor de arts, voor de kunstenaar, voor ons allemaal in het vormgeven aan ons leven. Kennen we deze krachten niet, dan is het gevaar aanwezig dat we de levenskrachten chaotiseren en ondermijnen. We putten het leven dan uit. Hoe meer we de levenskrachten leren kennen, hoe beter we met de natuur en met het leven in onszelf en in ons scheppen kunnen samenwerken. In de cultuur die we scheppen, werken we dan bewust samen met het leven.

Levenskrachten waarnemen in Nederland

We nemen de fysieke wereld waar, we beleven onze gevoelens en denken onze gedachten. Van dat alles zijn we ons bewust. Dat in dat alles levenskrachten werken, dat daarin levensprocessen zich afspelen, dat nemen we niet vanzelfsprekend waar. Daar is oefening voor nodig.
Aan het gaan waarnemen van de levenskrachten, willen we met onze activiteiten een bijdrage leveren. We baseren ons daarbij op het werk van Dorian Schmidt(2). We organiseren cursussen, seminars en stimuleren onderzoek op dit gebied.


(1) Met ‘levenskrachten’ duiden we hier dus een breed gebied aan. In dit gebied kunnen we vervolgens ook verschillen onderscheiden, zoals bijvoorbeeld enerzijds levenskrachten in engere zin en anderzijds ‘vormkrachten’. De laatste werken vormend en begrenzend t.o.v. het leven dat door de eerste ontstaat.

(2) Dorian Schmidt heeft de methode beschreven in Lebenskräfte – Bildekräfte, Methodische Grundlagen zur Erforschung des Lebendigen, uitgave van Freies Geistesleben, Stuttgart, 2010, ISBN 978-3-7725-1481-4